Poradnik inwestora – rozwiązania mikroretencyjne

PORADNIK INWESTORA INDYWIDUALNEGO

wymogi prawne związane z posadowieniem rozwiązań mikroretencyjnych

1.Cel poradnika

W niniejszym poradniku omówione zostaną wymogi prawne związane z posadowieniem na działkach (nieruchomościach prywatnych) najczęściej stosowanych przez osoby fizyczne rozwiązań mikroretencyjnych takich jak:

1) zbiornika szczelnego podziemnego na wody opadowe;

2) oczka wodnego;

3) zbiornika wodnego nieszczelnego (stawu).

2. Mikroretencja – dlaczego warto?

Mikroretencja polegająca na gromadzeniu i zagospodarowaniu wód pochodzących z opadów atmosferycznych i wód powierzchniowych bezpośrednio w miejscu wystąpienia opadu stanowi jedno z najważniejszych narzędzi adaptacji do zmian klimat jakie może zastosować osoba fizyczna na będącej w jej władaniu nieruchomości^[1]. Rozwiązania mikroretencyjne mogą stanowić ciekawe rozwiązanie zwiększające komfort korzystania z nieruchomości szczególnie w miastach. Mikroretencja obejmuje budowę małych (do 1 ha) zbiorników wodnych, oczek wodnych, stawów retencyjnych oraz innych elementów błękitno-zielonej infrastruktury takich jak: zielone dachy, żyjące ściany, ogrody deszczowe, pasaże roślinne, zielone torowiska, zielone przystanki, rowy bioretencyjne i infiltracyjne, nawierzchnie przepuszczalne oraz podłoża strukturalne^[2].

Zastosowanie rozwiązań mikroretencyjnych przynosi korzyści, zarówno w czasie burz, jak i w okresie suszy. W czasie burz zmniejsza niebezpieczeństwo wystąpienia powodzi dzięki opróźnianiu odpływu, redukuje objętości wód odpływających do odbiornika oraz zasila wody podziemne (infiltracja). Natomiast w czasie suszy ogranicza konieczność wykorzystania wody wodociągowej dzięki gospodarczemu wykorzystaniu wód opadowych^[3]. W przypadku zastosowania zbiorników otwartych dodatkową korzyścią są walory krajobrazowe.

Z punktu widzenia osób fizycznych zainteresowanych konkretnym rozwiązaniem mikroretencyjnym, ważne jest czy zastosowanie danego rozwiązania mikroretencyjnego wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, pozwolenia wodnoprawnego lub innej, przewidzianej przepisami, zgody administracyjnej. W zależności bowiem od rodzaju budowli konieczne jest spełnienie szeregu szczegółowych wymogów. Niejednokrotnie stanowią one spore wyzwanie dla inwestorów. Potencjalny inwestor powinien zapoznać się przede wszystkim z wymaganiami wynikającymi z przepisów ustawy Prawo budowlane^[4] i ustawy Prawo wodne^[5].

3. Wymogi prawne dla wybranych urządzeń mikroretencyjnych

3.1. Zbiornik szczelny podziemny na wody opadowe

Posadowienie na nieruchomości zbiornika szczelnego podziemnego na wody opadowe wiąże się z koniecznością spełnienia określonych wymogów prawnych. W myśl art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane zbiornik wodny stanowi budowlę ziemną, która zaliczana jest do obiektów budowalnych i w konsekwencji wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Budowa szczelnego zbiornika podziemnego na wody opadowe zabezpieczonego przed przesiąkaniem i nienapełnianego wodą płynącą np. z rzeki nie wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Do jego budowy nie mają zastosowania przepisy ustawy Prawo wodne.

3.2. Oczka wodne

Budując oczka wyłożone np. folią, murowane, czy w inny sposób zabezpieczone przed przesiąkaniem i nienapełniane wodą płynącą np. z rzeki konieczne jest stosowanie się wyłącznie do przepisów ustawy Prawo budowlane. Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 13 ustawy Prawo budowlane, budowa oczek wodnych o powierzchni do 50 m² nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia. W razie chęci posiadania większego oczka wodnego – powyżej 50 m² potrzebne stanie się uzyskanie w starostwie (według miejsca położenia nieruchomości) pozwolenia na budowę. W tym przypadku konieczne jest m.in. dostarczenie projektu budowlanego wykonanego przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia. Jeśli warunki określone we wskazanych wyżej przepisach nie będą spełnione, decyzja będzie odmowna. Budowa oczka wodnego zabezpieczonego przed przesiąkaniem i nienapełnianego wodą płynącą np. z rzeki nie wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Do jego budowy nie mają zastosowania przepisy ustawy Prawo wodne.

3.3. Zbiornik wodny nieszczelny (staw)

Stawem jest każdy zbiornik wykopany w ziemi i napełniony wodą. Zbiornik wodny, zgodnie z art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane, stanowi budowlę ziemną zaliczaną do obiektów budowlanych jako „budowla”, której wykonanie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę na podstawie art. 28 tej ustawy. Mimo że ustawodawca wśród przykładów budowli wymienia ogólnie „zbiorniki” nie ulega wątpliwości, że wszelkiego rodzaju zbiorniki wodne są też budowlami, jeżeli są efektem robót budowlanych. Zbiornik wodny jest bowiem budowlą hydrotechniczną i ziemną.

Staw jako budowla służąca do korzystania z zasobów wodnych jest urządzeniem wodnym wymienionym w art. 16 pkt 65 lit. c ustawy Prawo wodne. W myśl przepisów art. 388 ust. 1 pkt 1, art. 389 pkt 6 ustawy Prawo wodne, co do zasady, wykonanie urządzeń wodnych, w tym stawów, wymaga uzyskania zgody wodnoprawnej udzielanej w formie pozwolenia wodnoprawnego. Wyjątkiem od tej zasady jest możliwość dokonania zgłoszenia wodnoprawnego, na podstawie art. 388 ust. 1 pkt 2 i art. 394 ust. pkt 9 ustawy Prawo wodne, w przypadku planowanego wykonania stawu (stawów), który nie jest napełniany w ramach usług wodnych (pobranymi wodami podziemnymi lub pobranymi wodami powierzchniowymi), ale wyłącznie wodami opadowymi lub roztopowymi lub wodami gruntowymi, o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m² (łącznie w przypadku kilku stawów) i głębokości nieprzekraczającej 3 m od naturalnej powierzchni terenu, o zasięgu oddziaływania niewykraczającym poza granice terenu, którego zakład jest właścicielem. W tym przypadku zgoda wodnoprawna jest wydawana w formie przyjęcia zgłoszenia wodnoprawnego.

4. Co należy dołączyć do wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego?

Zgodnie z art. 407 ustawy Prawo wodne, pozwolenie wodnoprawne wydawane jest na wniosek.

Do wniosku dołącza się:

a) operat wodnoprawny z oznaczeniem daty jego wykonania wraz z opisem prowadzenia zamierzonej działalności niezawierającym określeń specjalistycznych;

b) decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli jest wymagana;

c) wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku – decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego albo decyzję o warunkach zabudowy, jeżeli są wymagane;

d) ocenę wodnoprawną, jeżeli jest wymagana.

Ponadto, zgodnie z art. 407 ust. 4 ustawy Prawo wodne, do wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód podziemnych dołącza się dokumentację hydrogeologiczną, jeżeli jest wymagana.

Operat wodnoprawny, o którym mowa powyżej, sporządza się w formie opisowej i graficznej, zgodnie z art. 408 ustawy Prawo wodne, a także na elektronicznych nośnikach danych jako dokument tekstowy, zaś część graficzną operatu w postaci plików typu rastrowego (PDF). Ponadto operat wodnoprawny powinien spełniać wymogi określone w art. 409 ustawy Prawo wodne.

W przypadku stawów wymagających zgłoszenia wodnoprawnego, wnioskodawca – zgodnie z art. 421 ustawy Prawo wodne – w zgłoszeniu powinien zawrzeć oznaczenie zakładu dokonującego zgłoszenia z podaniem jego siedziby i adresu oraz określić: cel planowanych do wykonania czynności, robót lub urządzeń wodnych, stan prawny nieruchomości, na której czynności, roboty lub urządzenia wodne będą wykonywane, opis wykonywania planowanych robót, podstawowe parametry charakteryzujące planowane roboty oraz warunki ich wykonania, lokalizację czynności, robót lub urządzeń wodnych, z podaniem nazwy lub numeru obrębu ewidencyjnego z numerem lub numerami działek ewidencyjnych oraz współrzędnymi, a także planowany termin rozpoczęcia robót lub czynności podlegających zgłoszeniu.

Dokumenty załączane do zgłoszenia wodnoprawnego określono w art. 422 ustawy Prawo wodne. Zgłoszenia wodnoprawnego należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia wykonywania czynności, robót lub urządzeń wodnych. Do wykonywania czynności, robót lub urządzeń wodnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia wodnoprawnego można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia organ właściwy w sprawach zgłoszeń wodnoprawnych nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie 3 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia. Dokonanie zgłoszenia wodnoprawnego nie zwalnia z obowiązku uzyskania uzgodnień i decyzji wymaganych na podstawie przepisów odrębnych. Po upływie 3 lat od określonego w zgłoszeniu wodnoprawnym terminu rozpoczęcia czynności, robót lub urządzeń wodnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia wodnoprawnego, zgłoszenie wodnoprawne staje się bezprzedmiotowe.

W przypadku konieczności uzupełnienia zgłoszenia wodnoprawnego organ właściwy w sprawach zgłoszeń wodnoprawnych nakłada, w drodze postanowienia, na zgłaszającego obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów lub informacji, a w przypadku ich nieuzupełnienia – wnosi sprzeciw, w drodze decyzji. Organ właściwy w sprawach zgłoszeń wodnoprawnych wnosi sprzeciw, jeżeli wykonywanie czynności, robót lub urządzeń wodnych, a także korzystanie z wód: jest objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, narusza ustalenia dokumentów, o których mowa w art. 396 ust.1 pkt 1-7 ustawy Prawo wodne, nie spełnia wymagań, o których mowa w art. 396 ust. 1 pkt 8 lub narusza interesy osób trzecich, w tym właściciela wód; zagraża osiągnięciu celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, art. 57, art. 59 oraz w art. 61.

O ile organ właściwy w sprawach zgłoszeń wodnoprawnych nie wniesie sprzeciwu, na wniosek dokonującego zgłoszenia, wydawane jest zaświadczenie o niezgłoszeniu sprzeciwu. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 394 ust. 4 ustawy Prawo wodne, jeżeli przedsięwzięcie obejmuje działania wymagające uzyskania pozwolenia wodnoprawnego i zgłoszenia wodnoprawnego, wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego i zgłoszenie wodnoprawne rozpatruje się w ramach jednego postępowania zakończonego wydaniem pozwolenia wodnoprawnego. Koszt uzyskania zgody wodnoprawnej jest określony w ustawie Prawo wodne w art. 398 ust. 1 pkt 2 – wynosi obecnie 90,16 zł^[6].

***

Opracował: dr Przemysław Siwior, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

Niniejsza analiza stanowi opinię jego autora i nie stanowi wiążącej interpretacji obowiązujących przepisów prawa. Organy lub sądy orzekające w konkretnej sprawie mogą prezentować inne stanowisko.

[1] P. Kowalczak, Mikroretencja Jako Element Zintegrowanego Gospodarowania Wodą (w:) Z. Dymaczewski, J. Jeż-Walkowiak, A. Urbaniak, Zaopatrzenie w Wodę, Jakość i Ochrona Wód, Poznań 2016, s. 296.

[2] Wojewoda Opolski, Program Mikroretencji, https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/1291-Program-mikroretencji-woj-opolskie.pdf.

[3] Więcej szczegółów na temat prawnych możliwości ograniczania wykorzystania wody przez gminę w okresie suszy znajdziesz TUTAJ (dostęp 17.02.2021)

[4] Dz.U.2020.1333 t.j. z dnia 2020.08.03 z późn. zm

[5] Dz.U.2020.310 t.j. z dnia 2020.02.26 z późn. zm.

[6] Kwota podana zgodnie z pkt 1 obwieszczenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 16 października 2019 r. (M.P.2019.1031).

[7] Za wyjątkiem oczek wodnych o powierzchni do 50 m^2.

[8] Za wyjątkiem stawu (stawów), który nie jest napełniany w ramach usług wodnych (pobranymi wodami podziemnymi lub pobranymi wodami powierzchniowymi), ale wyłącznie wodami opadowymi lub roztopowymi lub wodami gruntowymi, o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m² (łącznie w przypadku kilku stawów) i głębokości nieprzekraczającej 3 m od naturalnej powierzchni terenu, o zasięgu oddziaływania niewykraczającym poza granice terenu, którego zakład jest właścicielem. W tym przypadku zgoda wodnoprawna jest wydawana w formie przyjęcia zgłoszenia wodnoprawnego.