Mała retencja górska
| Informacje | |
|---|---|
| Tytuł praktyki | Rozwój małej retencji |
| Przykład realizacji | Mała retencja górska |
| Główne cele | Spowolnienie odpływu wód, |
| Sektory | Gospodarka wodna, |
| Główne zagrożenia klimatyczne | Susza, |
| Główne działania | Prace melioracyjne prowadzone na obszarach leśnych w latach powojennych były ukierunkowane na osuszanie lasów, możliwie szybkie odprowadzanie wody poprzez sieć kanałów i uregulowanych cieków. Działania takie niekorzystnie wpływały na gospodarkę wodną w lasach. Następowała stopniowa degradacja siedlisk leśnych wymagających odpowiedniej dostępności wody, w szczególności terenów podmokłych, torfowisk. Rozwój małej retencji z wykorzystaniem materiałów naturalnych, przyjaznych środowisku, pozwolił na zmniejszenie szybkości odprowadzania wody z obszarów leśnych. Działania obejmowały nie tylko budowę lub modernizację niewielkich zbiorników retencyjnych, ale również progów, bystrzy. Podjęte prace pozwoliły na zwiększenie wilgotności gleby, a tym samym pozytywnie wpłynęły na stan ekosystemów leśnych, bioróżnorodność. Przyczyniły się również do obniżenia zagrożenia powodziowego w lasach oraz ich większej odporności na suszę. Duże wezbrania potoków i rzek górskich są przyczyną intensywnych procesów erozyjnych. Wpływają one na funkcjonowanie koryt rzecznych, ale stanowią także istotne zagrożenie dla człowieka w związku z podmywaniem dróg, mostów i zabudowań. W ramach projektu zrealizowano również szereg inwestycji zabezpieczających infrastrukturę przed erozją. |
| Efekty | W ramach przedsięwzięcia powstały 3 553 obiekty, wśród których można wymienić oczka wodne, zbiorniki retencyjne, tereny podmokłe i zalewowe. W ramach niniejszego przedsięwzięcia renaturyzowano wcześniej uregulowane przed laty cieki, realizowano prace mające na celu ochronę skarp potoków, zabezpieczenie zboczy, dróg leśnych oraz szlaków zrywkowych przed nadmiernym spływem wód powierzchniowych. Realizacja inwestycji przewidzianych w projekcie pozwoliła na zretencjonowanie ponad 1,5 mln m3 wody. Podejmowane działania miały również na celu zapewnienie ciągłości ekologicznej dzięki modernizacji istniejących budowli, budowie nowych przepławek dla ryb i pochylni dla organizmów żywych. |
| Proces wdrażania | Proces realizacji projektu obejmował następujące etapy:
Projekt był realizowany w 55 Nadleśnictwach Lasów Państwowych zlokalizowanych na terenach wyżynnych i górskich na obszarze działania 4 regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.  |
| Napotkane problemy i zdobyte doświadczenia | W dostępnej literaturze nie znaleziono informacji o napotkanych problemach. Należy się jednak spodziewać, iż były one analogiczne do tych, które stwierdzono przy realizacji przedstawionego powyżej projektu na terenach nizinnych. Jednym z napotkanych problemów był brak pełnych, jednolitych i wiarygodnych informacji dot. modernizowanych obiektów. Zwrócono jednocześnie uwagę na brak jednostki/jednostek zdolnych do przeprowadzenia kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej (wg jednolitych kryteriów, z jednakową rzetelnością). W związku z objęciem projektem znacznego obszaru kraju, duże rozproszenie przestrzenne planowanych inwestycji utrudniona była koordynacja prac i kontrola ich zaawansowania. Zwrócono uwagę na długotrwały i skomplikowany proces ubiegania się o pozwolenie na budowę, które jest niezbędne przy budowie obiektów hydrotechnicznych. |
| Dane finansowe | Realizacja projektu była dofinansowana w ramach III priorytetu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Całkowity budżet projektu wyniósł około 185 mln zł. |
| Uzasadnienie dlaczego projekt jest przykladem dobrej praktyki | Zrealizowane inwestycje pozwalają na zatrzymanie nadmiaru wód opadowych na terenach leśnych, a tym samym spłaszczenie fali wezbraniowej w niższych partach zlewni. Realizacja projektu przyczyniła się do odtworzenia naturalnych warunków wodnych torfowisk i mokradeł. Sprzyja to podwyższeniu poziomu wód gruntowych, a więc także zwiększenie podziemnego zasilania źródlisk. |
| Miejsce realizacji | Polska |
| Metryka działania | Kontakt: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe |
| Literatura | Jaczewski P., 2019, Projekty PGL LP, Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, Lasy Państwowe, http://www.ckps.lasy.gov.pl/o-projektach-dla-lp#.XdaIzehKiHs. |
| Słowa kluczowe | Retencja, Mała retencja, Gospodarka wodna, Leśnictwo, Bioróżnorodność, Susza, Powodzie, Degradacja siedlisk, Erozja, Retencja górska |