Rozwój małej retencji
| Informacje | |
|---|---|
| Tytuł praktyki | Rozwój małej retencji |
| Przykład realizacji | Rozwój małej retencji w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych |
| Główne cele | Zwiększenie retencji wód powierzchniowo-gruntowych przy jednoczesnym zachowaniu i wspieraniu krajobrazu naturalnego, |
| Sektory | Gospodarka wodna, |
| Główne zagrożenia klimatyczne | Susza, |
| Główne działania | Prace melioracyjne prowadzone na obszarach leśnych w latach powojennych były ukierunkowane na osuszanie lasów, możliwie szybkie odprowadzanie wody poprzez sieć kanałów i uregulowanych cieków. Działania takie niekorzystnie wpływały na gospodarkę wodną w lasach. Następowała stopniowa degradacja siedlisk leśnych wymagających odpowiedniej dostępności wody, w szczególności terenów podmokłych, torfowisk. Rozwój małej retencji z wykorzystaniem materiałów naturalnych, przyjaznych środowisku, pozwolił na zmniejszenie szybkości odprowadzania wody z obszarów leśnych. Działania obejmowały nie tylko budowę lub modernizację niewielkich zbiorników retencyjnych, ale również progów, bystrzy. Podjęte prace pozwoliły na zwiększenie wilgotności gleby, a tym samym pozytywnie wpłynęły na stan ekosystemów leśnych, bioróżnorodność. Przyczyniły się również do obniżenia zagrożenia powodziowego w lasach oraz ich większej odporności na suszę. |
| Efekty | W ramach przedsięwzięcia powstało 3 644 obiektów hydrotechnicznych takich, jak zbiorniki, groble, budowle piętrzące, przepusty, zastawki, jazy, przepławki, brody. W ten sposób umożliwiono zretencjonowanie 42 mln m3 wody. |
| Proces wdrażania | Proces realizacji projektu obejmował następujące etapy:
Projekt był realizowany w 175 Nadleśnictwach Lasów Państwowych zlokalizowanych na terenach nizinnych na obszarze działania 17 regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.  |
| Napotkane problemy i zdobyte doświadczenia | Jednym z napotkanych problemów był brak pełnych, jednolitych i wiarygodnych informacji dot. modernizowanych obiektów. Zwrócono jednocześnie uwagę na brak jednostki/jednostek zdolnych do przeprowadzenia kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej (wg jednolitych kryteriów, z jednakową rzetelnością). W związku z objęciem projektem znacznego obszaru kraju, duże rozproszenie przestrzenne planowanych inwestycji utrudniona była koordynacja prac i kontrola ich zaawansowania. Zwrócono uwagę na długotrwały i skomplikowany proces ubiegania się o pozwolenie na budowę, które jest niezbędne przy budowie obiektów hydrotechnicznych. |
| Dane finansowe | Realizacja projektu była dofinansowana w ramach III priorytetu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Całkowity budżet projektu wyniósł około 189 mln zł. |
| Uzasadnienie dlaczego projekt jest przykladem dobrej praktyki | Zrealizowane inwestycje pozwalają na zatrzymanie nadmiaru wód opadowych na terenach leśnych, a tym samym spłaszczenie fali wezbraniowej w niższych partach zlewni. Realizacja projektu przyczyniła się do odtworzenia naturalnych warunków wodnych torfowisk i mokradeł. Sprzyja to podwyższeniu poziomu wód gruntowych, a więc także zwiększenie podziemnego zasilania źródlisk. |
| Miejsce realizacji | Polska |
| Metryka działania | Kontakt: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe |
| Literatura | Mała retencja w LP, Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych http://archiwum.mos.gov.pl/g2/big/2009_12/dce82f87818a715aa8efe78a990e07e3.pdf Jaczewski P., 2019, Projekty PGL LP, Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, Lasy Państwowe http://www.ckps.lasy.gov.pl/o-projektach-dla-lp#.XdaIzehKiHs. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu programu: ,,Zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych”, 2009, CDM Sp. z o.o., Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Warszawa. |
| Słowa kluczowe | Retencja, Mała retencja, Gospodarka wodna, Leśnictwo, Bioróżnorodność, Susza, Powodzie, Degradacja siedlisk |