Porozumienie Paryskie do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r., przyjęte w Paryżu dnia 12 grudnia 2015 r.

Porozumienie paryskie do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r., przyjęte w Paryżu dnia 12 grudnia 2015 r.

Porozumienie paryskie zostało przyjęte przez strony Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Jest trzecią umową międzynarodową z dziedziny ochrony klimatu po Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 19 maja 1992 r. (ang. United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC; dalej jako: „Konwencja klimatyczna”) i Protokole z Kioto z 1997 r. do tej konwencji. Zarówno Protokół z Kioto, jak i Porozumienie Paryskie funkcjonują w ramach prawnych Konwencji klimatycznej.

Porozumienie weszło w życie 4 listopada 2016 r. i na dzień 24 marca 2022 r. jego stronami są 193 państwa, w tym Polska. Porozumienie paryskie wymagało ratyfikacji zarówno przez UE, jak i państwa członkowskie. UE ratyfikowała porozumienie paryskie 5 października 2016 r. na mocy decyzji Rady (UE) 2016/1841 z dnia 5 października 2016 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, porozumienia paryskiego przyjętego na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Polska ratyfikowała Porozumienie paryskie 7 października 2016 r. na mocy ustawy z dnia 6 października 2016 r. o ratyfikacji Porozumienia paryskiego do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 19 maja 1992 r., przyjętego w Paryżu w dniu 12 grudnia 2015 r. (Dz.U. 2016 poz. 1631). Obecnie (marzec 2019 r.).

W Porozumieniu paryskim (art. 2 ) przede wszystkim wskazano na cel, jakim jest wzmocnienie wdrażania Konwencji klimatycznej i dążenie do intensyfikacji globalnej odpowiedzi na zagrożenie związane ze zmianami klimatu, w kontekście zrównoważonego rozwoju i wysiłków na rzecz likwidacji ubóstwa, między innymi poprzez:

(a) Ograniczenie wzrostu średniej temperatury globalnej do poziomu znacznie niższego niż 2°C powyżej poziomu przedindustrialnego oraz podejmowanie wysiłków mających na celu ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego, uznając, że to znacząco zmniejszy ryzyka związane ze zmianami klimatu i ich skutki;

(b) Zwiększenie zdolności do adaptacji do negatywnych skutków zmian klimatu oraz wspieranie odporności na zmiany klimatu i rozwoju związanego z niską emisją gazów cieplarnianych w sposób niezagrażający produkcji żywności; oraz

(c) Zapewnienie spójności przepływów finansowych ze ścieżką prowadzącą do niskiego poziomu emisji gazów cieplarnianych i rozwoju odpornego na zmiany klimatu.

Porozumienie paryskie nie narzuca konkretnych rozwiązań, które mogłyby wpływać na suwerenne decyzje Stron Porozumienia. Porozumienie paryskie różni się od Protokołu z Kioto przede wszystkim tym, że nie zawiera prawnie wiążących zindywidualizowanych ilościowo określonych zobowiązań do ograniczenia lub redukcji emisji dla Stron wymienionych w załączniku I do konwencji i załączniku B do Protokołu z Kioto. Porozumienie paryskie przyjmuje w tym względzie podejście, zgodnie którym Strony opracowują, komunikują i utrzymują kolejne wkłady ustalone na poziomie krajowym (ang. nationally determined contributions – NDC), jakie zamierza zrealizować. Strony podejmują krajowe działania na rzecz łagodzenia zmian klimatu, aby zrealizować cele tych wkładów (art. 4 ust. 2). Takie podejście umożliwia elastyczność, która jednak nie jest jednak nieograniczona. Każdy kolejny NDC powinien stanowić postęp wobec dotychczasowego i wyrażać najwyższy możliwy poziom ambicji, odzwierciedlając wspólne, chociaż zróżnicowane, zasady odpowiedzialności i możliwości, w świetle różnych uwarunkowań krajowych (art. 4 ust. 3). 

Porozumienie paryskie stanowi, że poza działaniami na rzecz redukcji emisji, Strony powinny podjąć działania mające na celu ochronę pochłaniaczy i zbiorników gazów cieplarnianych, w tym lasów i gleb (art.5).

Porozumienie paryskie ustanawia również globalny cel w zakresie adaptacji polegający na zwiększeniu zdolności do adaptacji, wzmocnieniu odporności i zmniejszeniu podatności na zmiany klimatu (art. 7). W wykonaniu zobowiązań związanych z adaptacją do zmian klimatu Polska podejmuje w szczególności działania krajowe w kierunku zwiększenia zdolności do adaptacji do negatywnych skutków zmian klimatu (m.in. poprzez realizację projektu „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców”).

W Porozumieniu paryskim zapisano, że Strony będące państwami rozwiniętymi dostarczają środków finansowych, żeby pomóc Stronom będącym państwami rozwijającymi się zarówno w łagodzeniu zmian klimatu, jak i w adaptacji, kontynuując wypełnianie istniejących zobowiązań w ramach Konwencji (art. 9 ust. 1). Pozostałe Strony zachęca się do dobrowolnego udzielania takiego wsparcia lub kontynuacji jego udzielania (art. 9 ust. 2). Dotychczasowy Mechanizm Finansowy Konwencji, w tym jednostki którym powierzono zapewnienie jego funkcjonowania, mają służyć jako mechanizm finansowy Porozumienia paryskiego (art. 9 ust. 8). Strony będące państwami rozwiniętymi co dwa lata komunikują wstępne informacje dotyczące planowanego zmobilizowania środków finansowych (art. 9 ust. 5) i również co dwa lata przekazują informacje dotyczące wsparcia przekazanego Stronom będącym państwami rozwijającymi się (art. 9 ust. 7). Polska w Porozumieniu paryskim zachowała status dobrowolnego darczyńcy, jednakże wspiera zrównoważony rozwój w krajach biedniejszych, m.in. poprzez realizację deklaracji zwiększenia pomocy finansowej o 8 mln USD w perspektywie do 2020 r.

Ustanowiony na mocy Konwencji Mechanizm Technologiczny służący wzmocnieniu współpracy w zakresie rozwoju i transferu technologii ma także służyć realizacji Porozumienia paryskiego (art. 10 ust. 3).

Strony są zachęcane do współpracy przy podejmowaniu działań w celu rozszerzenia edukacji, szkoleń, świadomości społecznej, udziału społeczeństwa i powszechnego dostępu do informacji dotyczącej zmian klimatu, uznając znaczenie tych kroków dla intensyfikacji działań w ramach Porozumienia (art. 12).

Głównym organem decyzyjnym Porozumienia paryskiego jest Konferencja Stron Konwencji klimatycznej, która służy jako spotkanie Stron Porozumienia Paryskiego (art. 16) – CMA (COP serving as the meeting of the parties to the Paris agreement).

W celu budowania wzajemnego zaufania i efektywnego wdrażania Porozumienia, wszystkie Strony mają obowiązek dostarczać raporty krajowe z inwentaryzacji antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych pochodzących ze źródeł i usuwania przez pochłaniacze, opracowany z zastosowaniem metodologii dobrych praktyk zatwierdzonych przez IPCC i uzgodnionych przez CMA oraz informacje niezbędne do śledzenia postępu we wdrażaniu i realizacji wkładu ustalonego na poziomie krajowym na mocy artykułu 4 (art. 13 ust. 7). Ponadto Porozumienie reguluje także w ogólnym zakresie kwestie dostarczania informacji dotyczących skutków zmian klimatu i adaptacji oraz dotyczące wsparcia finansowego oraz wsparcia w zakresie transferu technologii i budowania potencjału. Informacje dostarczane obligatoryjnie poddaje się przeglądowi przez ekspertów technicznych.

Porozumienie paryskie w wielu punktach wymaga doprecyzowania w decyzjach wdrażających, niezbędnych dla jego praktycznego funkcjonowania. W tym celu podczas COP 24 w Katowicach w grudniu 2018 r. przyjęto pakiet decyzji wdrażających Porozumienie paryskie (ang. Katowice climate package), dostępnych na stronie UNFCCC.

Porozumienie paryskie zakłada dokonywanie okresowych globalnych przeglądów mających na celu oszacowanie jego wdrażania i postępu w kierunku realizacji jego celów. Pierwszego przeglądu CMA dokona w 2023 roku (art. 14).

UE i jej państwa członkowskie w ramach Porozumienia paryskiego przedstawiły wspólny wkład ustalony na poziomie krajowym zakładający redukcję gazów cieplarnianych w wysokości 40% do 2030 r. w porównaniu z rokiem 1990, zaznaczając, że będą realizować go wspólnie. Dokument dotyczący wspólnego wkładu UE został przyjęty przez unijną Radę ds. środowiska (w której skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich) 6 marca 2015 roku.

W dniu 18 grudnia 2020 r. Rada UE przekazała jednak nowy NDC – zatwierdzony dnia 17 grudnia 2020 r., bardziej ambitny cel w  postaci ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030  r.  o  co najmniej 55% w stosunku do 1990 r.[1] Zwiększenie unijnych ambicji w zakresie celu na 2030 r., skutkowało opracowaniem pakietu zmian do unijnych regulacji w dziedzinie ochrony klimatu, tzw. Fit for 55.

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2022 r.

[1]https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2020/12/18/paris-agreement-council-transmits-ndc-submission-on-behalf-of-eu-and-member-states/

zagadnienia ogólne