Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych

Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych

Aktualnie jednym z ważniejszych obszarów polityki środowiskowej Unii Europejskiej jest rozwój transportu niskoemisyjnego oraz zeroemisyjnego. Realizując ten cel, Polska przyjęła ustawę z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (dalej „ustawa”). Ustawa była już kilkukrotnie nowelizowana; istotne zmiany wprowadziła nowelizacja z 2021 r. (dokonana ustawą z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. poz. 2269).

Ustawa ma na celu zachęcenie społeczeństwa do korzystania z pojazdów wykorzystujących do napędu paliwa alternatywne (ze szczególnym uwzględnieniem pojazdów elektrycznych), upowszechnienie infrastruktury ładowania lub tankowania takich pojazdów, oraz uregulowanie funkcjonowania rynku tych paliw w transporcie, szczególnie w odniesieniu do energii elektrycznej, gazu ziemnego i (zwłaszcza po nowelizacji ustawy dokonanej w 2021 r.) wodoru. W celu realizacji powyższych zadań oraz z uwagi na fakt, że Polska na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych jest zobligowana do posiadania infrastruktury paliw alternatywnych, ustawa określa również wymagania techniczne oraz zasady rozwoju i funkcjonowania infrastruktury paliw alternatywnych. Nowelizacją z 2021 r. do ustawy wprowadzono także uregulowania dot. stacji wodoru, analogiczne do wcześniej obowiązujących rozwiązań w zakresie stacji gazu ziemnego lub stacji ładowania (wcześniej brak było regulacji dotyczących budowy, eksploatacji, naprawy i modernizacji stacji i punktów tankowania wodoru).

Ustawa przewiduje szereg udogodnień, przede wszystkim dla użytkowników pojazdów elektrycznych oraz (od nowelizacji z 2021 r.) napędzanych wodorem. Zaliczają się do nich: możliwość poruszania się po buspasach (por. art. 148a ustawy – Prawo o ruchu drogowym), wyższe stawki odpisów amortyzacyjnych z tytułu użycia samochodów (por. art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), zwolnienie z podatku akcyzowego (art. 109a do ustawy o podatku akcyzowym).

Ponadto w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi i środowisko w związku z emisją zanieczyszczeń z transportu w gminach (od nowelizacji w 2021 r. – wszystkich) w art. 39 przewidziano możliwość ustanowienia na obszarze obejmującym drogi, których zarządcą jest ta gmina, strefy czystego transportu. Strefa czystego transportu jest ustanawiana w drodze uchwały rady gminy będącej aktem prawa miejscowego. W strefie czystego transportu ogranicza się wjazd pojazdów innych niż elektryczne, napędzane wodorem oraz napędzanych gazem ziemnym (a ponadto zwolnionych z zakazu przepisami ustawy oraz wyłączonych uchwałą rady gminy; gmina może przyznać wyłączenie np. pojazdom należącym do mieszkańców, przedsiębiorców oraz, w zależności od sytuacji ekonomicznej gminy, pojazdom spełniającym wybrane normy emisji spalin Euro). Dodatkowo, w uchwale rady gminy ustanawiającej strefę czystego transportu istnieje możliwość dopuszczenia do ruchu pojazdów innych niż wyżej wymienione, pod warunkiem uiszczenia opłaty, która zgodnie z ustawą nie może być wyższa niż 2,50 zł za godzinę (500 zł w przypadku miesięcznego abonamentu) i może być pobierana tylko pomiędzy godziną 9:00 i 17:00. Takie odstępstwo może obowiązywać nie dłużej niż 3 lata od dnia przyjęcia uchwały. Aby łatwo było rozstrzygnąć, czy dany pojazd posiada uprawnienia do wjazdu do strefy zgodnie z kryteriami przyjętymi w uchwale JST, ustawa przewiduje wprowadzenie oznaczeń w postaci naklejek umieszczanych w pojeździe na jego przedniej szybie (nie jest ona wymagana, jeżeli pojazd elektryczny i pojazd napędzany wodorem posiadają tablice rejestracyjne lub naklejki wskazujące na rodzaj paliwa wykorzystywanego do ich napędu).

Ustawa przewiduje określone obowiązki, mające na celu rozwój infrastruktury paliw alternatywnych. Po pierwsze, w celu zapewnienia na terenie kraju możliwości wymiany lub ładowania akumulatorów oraz tankowania gazu ziemnego, ustawa określiła minimalną liczbę punktów ładowania oraz punktów tankowania, które miały powstać w gminach do dnia 31 marca 2021 r. (przed nowelizacją: do 31 grudnia 2020 r.) Punkty ładowania znajdują się w ogólnodostępnych stacjach ładowania, z których użytkownicy pojazdów elektrycznych i hybrydowych mogą korzystać na zasadach równoprawnego traktowania (przepisy nie dotyczą natomiast stacji zawierających punkty tankowania gazu).

Dodatkowo, ustanowiono wymogi w stosunku do budynków, dotyczące instalowania minimalnej liczby punktów ładowania oraz kanałów na przewody i kable elektryczne oraz warunków technicznych dot. tych punktów. Wymogi te różnią się w zależności od typu budynku (mieszkalne/niemieszkalne) oraz liczby stanowisk postojowych związanych z budynkiem. Określono także zasady instalowania i eksploatacji punktów związanych z budynkami.

Popularyzacji rozwoju transportu przy pomocy pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi ma również służyć wprowadzenie obowiązku rozwijania floty pojazdów elektrycznych przez podmioty publiczne (art. 34, 35 i 68 ustawy). Po nowelizacji, ustawa przewiduje obowiązek udziału pojazdów o napędzie elektrycznym we flocie organów administracji centralnej (10% – od 2022 r.; 20% – od 2023 r. i 50% w 2025 r.) oraz w jednostkach samorządu terytorialnego, których liczba mieszkańców przekracza 50 000 mieszkańców (10% – od 2022 r. i 30% w 2025 r.). W przypadku zadania organizacji komunikacji miejskiej jednostki samorządu terytorialnego powyżej 50 000 mieszkańców obowiązane są do zapewnienia udziału 30% pojazdów zeroemisyjnych lub autobusów napędzanych biometanem w całej wykorzystywanej do świadczenia usługi flocie do 2028 r., niezależnie od tego czy świadczą usługę samodzielnie, czy zlecają jej wykonanie (art. 36, który wejdzie w życie w dniu 1 stycznia 2028 r.; wcześniej udział ten wynosi 5% w 2021 r., 10% w 2023 r., 20% w 2025 r.). Nadto na JST ciąży obowiązek dokonywania analizy kosztów i korzyści związanych z wykorzystaniem, przy świadczeniu usług komunikacji miejskiej, autobusów zeroemisyjnych. Również w odniesieniu do zadań innych niż publiczny transport zbiorowy, ustawa przewiduje w odniesieniu do tych JST obowiązek ich wykonywania przy wykorzystaniu określonego udziału pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym lub zlecanie realizacji tych zadań publicznych jedynie podmiotom, o takiej flocie pojazdów (art. 36, art. 68). Ustawa przewiduje również określone obowiązki zapewnienia minimalnych udziałów pojazdów nisko- i zeroemisyjnych w całkowitej liczbie pojazdów objętych zamówieniami publicznymi (art. 68a-68b).

Ustawa określa nadto zasady sprzedaży usługi ładowania pojazdów elektrycznych, wprowadzając m.in. zakaz uzależniania świadczenie usługi ładowania w ogólnodostępnej stacji ładowania od uprzedniego zawarcia przez posiadacza pojazdu elektrycznego lub pojazdu hybrydowego umowy w formie pisemnej lub elektronicznej (art. 45 ust. 1 pkt 2) czy obowiązek udostępniania na stronie internetowej dostawcy usługi informacji o jej cenie i warunkach jej świadczenia (art. 3 ust. 2 pkt 3). W ustawie uregulowane są również inne zasady działania podmiotów na rynku paliw alternatywnych (głównie w przepisach rozdziału 2), regulacje w zakresie informowania konsumentów o możliwościach ładowania lub tankowania pojazdu gazem ziemnym na stacjach (art. 41) oraz przepisy techniczne (w szczególności art. 13 i 17). Ponadto ustawa przewiduje utworzenie systemu informatycznego Ewidencji Infrastruktury Paliw Alternatywnych ułatwiającego użytkownikom pojazdów elektrycznych i pojazdów napędzanych gazem ziemnym pozyskanie informacji ułatwiających korzystanie z tych pojazdów (art. 42). Ewidencja zawiera m.in. informacje o współrzędnych stacji gazu ziemnego, ogólnodostępnych stacji ładowania i stacji wodoru oraz aktualnych cenach paliw alternatywnych w tych miejscach. System teleinformatyczny ewidencji zawiera interaktywną mapę zawierającą wyżej wskazane informacje.

Ustawa przewiduje również administracyjne kary pieniężne w szczególności za nieprzestrzeganie przewidzianych w niej obowiązków, w tym nieprzestrzeganie wymagań technicznych (art. 45).

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2021 r.

elektromobilność, paliwa alternatywne, transport