Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych

Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych

Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (dalej „Ustawa”) reguluje postępowanie i właściwość organów w sprawach wykonywania obowiązków wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 842/2006^[1]  oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową^[2].

Ustawa stanowi odpowiedź na problem zbyt wysokiego zużycia i emisji fluorowanych gazów cieplarnianych oraz brak harmonizacji przepisów krajowych dotyczących substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO) i niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazy).

Wprawdzie rozporządzenie nr 1005/2009 oraz rozporządzenie nr 842/2006, jak i rozporządzenia wykonawcze Komisji są stosowane bezpośrednio w państwach członkowskich UE, jednakże w celu pełnego wdrożenia ww. rozporządzeń unijnych konieczne było uchwalenie przepisów krajowych m.in. wyznaczających właściwe organy krajowe do wykonywania przepisów UE, określających sankcje za nieprzestrzeganie przedmiotowych przepisów oraz uregulowań ustanawiających krajowy system gromadzenia i przekazywania przez określone podmioty danych niezbędnych do prowadzenia polityki umożliwiającej stosowanie tych przepisów na poziomie krajowym. Niezbędne było również uchwalenie krajowych przepisów umożliwiających monitorowanie i kontrolę^[3] wykonywania, a także ocenę przez organy administracji publicznej efektywności stosowania przepisów zarówno unijnych, jak i krajowych, dotyczących substancji zubożających warstwę ozonową oraz fluorowanych gazów cieplarnianych.^[4]

Uchwalenie Ustawy było niezbędne także ze względu na nałożony przepisami unijnymi wymóg ustanowienia systemu certyfikacji osób wykonujących określone czynności oraz przedsiębiorstw prowadzących określoną działalność w obszarze fluorowanych gazów cieplarnianych i substancji zubożających warstwę ozonową. Zmniejszenie zużycia i emisji fluorowanych gazów cieplarnianych oraz substancji zubożających warstwę ozonową ma zostać osiągnięte poprzez wprowadzenie wielu obowiązków , których niedopełnienie skutkować ma stosowaniem pieniężnych kar administracyjnych (art. 47–51 Ustawy). Zgodnie z art. 51 Ustawy administracyjne kary pieniężne nakładane są przez właściwych wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska w drodze decyzji administracyjnych^[5] 

Przedmiot Ustawy obejmuje, w zakresie nieuregulowanym rozporządzeniami unijnymi, o których mowa powyżej:

1. obowiązki podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji i usług związanych ze stosowaniem substancji zubożających warstwę ozonową lub fluorowanych gazów cieplarnianych oraz pozostałych fluorowanych gazów cieplarnianych, a także z obrotem tymi substancjami i gazami oraz produktami i urządzeniami zawierającymi te substancje lub gazy, lub od nich uzależnionymi, oraz obowiązki podmiotów użytkujących produkty i urządzenia zawierające te substancje lub gazy, lub od nich uzależnione;
2. zadania organów i jednostek właściwych w sprawach substancji zubożających warstwę ozonową oraz fluorowanych gazów cieplarnianych i pozostałych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz zasady postępowania z produktami i urządzeniami, zawierającymi te substancje lub gazy lub od nich uzależnionymi.

W celu zapewnienia:

1. możliwości gromadzenia i dokonywania analiz danych o wykorzystywaniu substancji zubożających warstwę ozonową oraz fluorowanych gazów cieplarnianych w Polsce;
2. realizacji bieżących zaleceń organów Unii Europejskiej;
3. monitoringu przez organy administracji rządowej wykonywania przepisów rozporządzenia nr 1005/2009 oraz rozporządzenia nr 842/2006, przepisów wykonawczych Komisji oraz przepisów ustawy przez podmioty użytkujące produkty, urządzenia i systemy zawierające substancje kontrolowane oraz fluorowane gazy cieplarniane oraz podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie produkcji i usług związanych ze stosowaniem substancji kontrolowanych oraz niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz z ich obrotem, a także
4. oceny wpływu przepisów unijnych i krajowych na ograniczanie stosowania i emisji substancji zubożających warstwę ozonową i fluorowanych gazów cieplarnianych

– konieczne było wyznaczenie w projekcie ustawy wyspecjalizowanej jednostki, wykonującej przedmiotowe zadania wyliczone w art. 16 Ustawy.^[6] Ustawa powierzyła wykonywanie zadań wyspecjalizowanej jednostki Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutowi Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego^[7]. Nadzór nad wykonywaniem przez wyspecjalizowaną jednostkę zadań określonych w ustawie został powierzony Ministrowi właściwemu do spraw klimatu^[8]. Warto dodać, że Instytut Chemii Przemysłowej pełni funkcję punktu kontaktowego w ramach współpracy między państwami członkowskimi w zakresie ochrony warstwy ozonowej i fluorowanych gazów cieplarnianych.

Omawiana ustawa wykonuje ww. przepisy unijne poprzez wprowadzenie następujących obowiązków:

1. obowiązku zapewnienia przez operatorów okresowego sprawdzania pod względem wycieków urządzeń i systemów zawierających SZWO lub F-gazy;
2. obowiązku zapewnienia wykonywania instalacji, serwisowania i demontażu urządzeń zawierających F-gazy i SZWO przez personel posiadający odpowiednie do zakresu wykonywanych czynności certyfikaty;
3. obowiązku wprowadzenia systemów gromadzenia i przekazywania danych o F-gazach i SZWO oraz urządzeniach zawierających te substancje;
4. obowiązku wprowadzenia systemu monitorowania i kontroli przepisów UE i przepisów ustawy dotyczących F-gazów i SZWO;
5. obowiązku wprowadzenia systemu kar (Ustawa wprowadziła administracyjne kary pieniężne w wysokości od 600 zł do 45 000 zł^[9]), w tym zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne przepisów karnych za naruszenie obowiązków wynikających z prawa UE oraz Ustawy (art. 52-53 Ustawy – kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności)^[10].

Ustawa uchyliła ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową uprzednio regulującą przedmiotową materię^[11].

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2022 r.

[1] Dz. Urz. UE L 150 z 20.05.2014, str. 195, z późn. zm.

[2] Dz. Urz. UE L 286 z 31.10.2009, str. 1, z późn. zm.

[3] Zgodnie z art. 45 Ustawy, kontrolę przestrzegania przepisów ustawy sprawują organy Inspekcji Ochrony Środowiska oraz organy Państwowej Straży Pożarnej.

[4] Uzasadnienie do projektu Ustawy, s. 1.

[5] P. Kozłowska-Kalisz, Komentarz do niektórych przepisów ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych [w:] Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zasobom przyrody i środowisku. Komentarz, WKP 2017.

[6] Uzasadnienie do projektu Ustawy, s. 17.

[7] Art. 17 Ustawy.

[8] Art. 18 Ustawy.

[9] Art. 47–51 Ustawy.

[10] Więcej nt. ochrony warstwy ozonowej znajdziesz w: M. Michalak, Ochrona warstwy ozonowej w: Prawo ochrony środowiska, M. Górki (red.), Warszawa 2018, s. 308-317.

[11] Dz. U. z 2014 r. poz. 436 z późn. zm.

warstwa ozonowa