Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (dalej: „ustawa o OZE”) została uchwalona w celu wdrożenia do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Wcześniej Polska dokonała częściowej transpozycji ww. dyrektywy ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 984). Poza dyrektywą 2009/28/WE ustawa o OZE w zakresie swojej regulacji wdraża również dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE.

Efektem obowiązywania ustawy ma być również realizacja celów uchwalonej przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. Polityki energetycznej Polski do 2030 r., której jednym z priorytetów było zapewnienie osiągnięcia przez Polskę w 2020 r. co najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zużyciu energii finalnej brutto, w tym co najmniej 10% udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie. Zobowiązanie osiągnięcia powyższego celu wynika bezpośrednio z dyrektywy 2009/28/WE (zob. Załącznik I, Tabela A. oraz jej art. 3 ust. 4). W wyniku przyjęcia przez Radę Europejską na posiedzeniu w dniach 23-24 października 2014 r. Ram polityki klimatyczno-energetycznej do 2030 r. UE zobowiązała się do osiągnięcia udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej w 2030 r. na poziomie co najmniej 27 % (wskazaną wartość w 2018 r. podniesiono do 32 %). Polska, w wyniku przyjęcia Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030, zadeklarowała osiągniecie do 2030 r. 21-23% udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii brutto (zużycie łącznie w elektroenergetyce, ciepłownictwie i chłodnictwie oraz na cele transportowe).

Ustawa o OZE dotyczy wytwarzania energii oraz biogazu rolniczego z odnawialnych źródeł energii zużywanych na różne cele, innych niż wytwarzanie substancji (biopaliw oraz biokomponentów) służących do napędu pojazdów spalinowych (w zakresie objętym ustawą o biokomponentach i biopaliwach ciekłych). Ustawą o OZE objęto zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii i biogazu rolniczego, mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie: energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego oraz ciepła. Powyższe unormowania dotyczą wytwarzania energii, biogazu lub ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii.

Podstawowymi pojęciami, którymi ustawa o OZE się posługuje są „odnawialne źródła energii” oraz „instalacja odnawialnego źródła energii”.

Za odnawialne źródło energii ustawa uznaje odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.

Instalację odnawialnego źródła energii ustawa o OZE definiuje jako wyodrębniony zespół:

1. urządzeń służących do wytwarzania energii opisanych przez dane techniczne i handlowe, w których energia jest wytwarzana z odnawialnych źródeł energii, lub,
2. obiektów budowlanych i urządzeń stanowiących całość techniczno-użytkową służący do wytwarzania biogazu rolniczego

• a także połączony z tym zespołem magazyn energii, w tym magazyn biogazu rolniczego.

Ustawa o OZE wyłącza obowiązek uzyskania koncesji dla podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w przypadku wytwarzania energii elektrycznej: w mikroinstalacji, w małej instalacji, z biogazu rolniczego lub wyłącznie z biopłynów (art. 3). Wyłączenie to nie odnosi się do wytwarzania ciepła z odnawianych źródeł energii – w tym zakresie nadal mają zastosowanie przepisy ustawy – Prawo energetyczne dotyczące obowiązku uzyskania koncesji i wyjątków w tym zakresie.

Mimo że ustawa o OZE reguluje mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie ciepła w instalacji odnawialnego źródła energii, to nie reguluje ona zasad i warunków wykonywania tej działalności, pozostawiając tę materię odpowiednim przepisom ustawy – Prawo energetyczne. Regulacje dot. mechanizmów i instrumentów wspierających wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii oraz wytwarzanie biogazu rolniczego i ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii zajmują znaczną część ustawy o OZE (rozdział 4 ustawy o OZE)^[1]. Przede wszystkim uregulowano system aukcyjny do sprzedaży energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii wprowadzonej do sieci.

Systemem aukcyjnym co do zasady objęte są instalacje odnawialnego źródła energii, które wytworzyły po raz pierwszy energię elektryczną po dniu 1 lipca 2016 r., tj. po dniu wejścia w życie przepisów rozdziału 4 ustawy o OZE (dla instalacji, które wytworzyły energię przed tym terminem przewidziano system świadectw pochodzenia). Wytwórcy energii, którzy planują budowę instalacji odnawialnego źródła energii są dopuszczeni do udziału w aukcji po przejściu postępowania kwalifikacyjnego, w którym dokonywana jest ocena formalna przygotowania do wytwarzania energii elektrycznej projektowanej instalacji odnawialnego źródła energii. Aukcje odbywają się przez Internet i przeprowadzane są odrębnie dla instalacji o mocy nie większej niż 1 MW oraz większej niż 1 MW w ramach jednej z 5 grup technologicznych poszczególnych technologii odnawialnych źródeł energii (art. 73 ust. 3a ustawy o OZE)^[2].

System aukcyjny przewiduje, że środki przeznaczane na wsparcie wytwarzania energii elektrycznej z instalacji odnawialnego źródła energii, w ramach ustanowionych przez Radę Ministrów limitów, będą trafiały w pierwszej kolejności do tych wytwórców, którzy zaproponują w drodze aukcji najniższą cenę za wytworzenie jednostki energii elektrycznej. Górną granicą ceny energii elektrycznej zaproponowanej w aukcji jest tzw. cena referencyjna, która zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy o OZE określana jest corocznie przez ministra właściwego do spraw energii jako maksymalna cena w złotych za 1 MWh, za jaką może zostać w danym roku kalendarzowym nabyta, w drodze aukcji, energia elektryczna z instalacji wykorzystującej danego rodzaju odnawialnego źródła energii. W składanych ofertach wytwórcy energii z odnawialnego źródła energii będą deklarować ilość energii jaką zobowiązują się wytworzyć w okresie wsparcia oraz cenę po jakiej gotowi są ją sprzedać. Podmiot, który zgłaszając projekt instalacji odnawialnego źródła energii przegra aukcję, nie musi jej budować, natomiast w przypadku jej wygrania uzyskuje ekonomiczne uzasadnienie swojej inwestycji, którą musi wybudować w ustawowo wskazanym terminie. Przekroczenie tego terminu wiązać się będzie z przepadkiem wpłaconej uprzednio kaucji zabezpieczającej, brakiem możliwości korzystania ze wsparcia po rozpoczęciu wytwarzania z naruszeniem powyższego terminu, a także zakazem uczestnictwa w systemie danej instalacji przez okres kolejnych 3 lat^[3].

W drodze aukcji przynajmniej raz w roku wyłaniać będzie się wytwórców energii z odnawialnych źródeł energii oferujących jak najniższą cenę, aż do wyczerpania przewidzianych limitów ( art. 80 ust. 1 ustawy o OZE). Wsparcie wytwarzania tej energii prowadzi się w okresie 15 lat od dnia, w którym wytwórca wytworzył po raz pierwszy wymaganą energię, ale nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2035 roku (art. 92 ust. 7 ustawy o OZE)^[4].

Innym wartym wspomnienia mechanizmem jest obowiązek zakupu oferowanej, niewykorzystanej energii elektrycznej (również przechowywanej w magazynie energii) wytworzonej przez wytwórcę, innego niż prosument, w mikroinstalacji z odnawialnego źródła energii przez sprzedawcę zobowiązanego (tj. wyznaczonego przez Prezesa URE sprzedawcę energii elektrycznej). Zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy o OZE warunkiem powstania takiego obowiązku jest wprowadzenie tej energii do odpowiedniej sieci dystrybucyjnej. Sprzedawca zobowiązany zobligowany jest do zapłaty za tak wytworzoną energię 100% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale, ogłoszonej przez Prezesa URE na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 18a ustawy – Prawo energetyczne^[5].

Ustawa o OZE reguluje ponadto zasady wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, zasady realizacji krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, warunki i tryb certyfikowania instalatorów mikroinstalacji, małych instalacji i instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 600 kW oraz akredytowania organizatorów szkoleń oraz zasady współpracy międzynarodowej w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz wspólnych projektów inwestycyjnych. Ustawa o OZE zawiera również przepisy o karach pieniężnych.

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2022 r.

[1] W rozdziale 4 ustawy o OZE uregulowano: klaster energii (sieciowe współdziałanie podmiotów gospodarczych z danego obszaru), spółdzielnię energetyczną, pomoc inwestycyjną, warunki obowiązku zakupu energii elektrycznej przez wyznaczonego przez Prezesa URE sprzedawcę energii elektrycznej („sprzedawcę zobowiązanego”), warunki i cenę zakupu energii elektrycznej przez sprzedawcę zobowiązanego, świadectwo pochodzenia energii elektrycznej, obowiązek monitorowania cen, świadectwo pochodzenia biogazu rolniczego, opłatę zastępczą, obowiązek stosowania urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych, rejestr świadectw pochodzenia i świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, możliwość sprzedaży niewykorzystanej a wprowadzonej do sieci energii elektrycznej po stałej cenie zakupu sprzedawcy zobowiązanemu albo wybranemu podmiotowi, sprzedaż na aukcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii wprowadzonej do sieci, warunki dopuszczenia do aukcji, okres obowiązku zakupu energii elektrycznej i cenę referencyjną, wniosek sprzedawcy zobowiązanego o dopłatę na pokrycie ujemnego salda, zadania operatora rozliczeń energii odnawialnej, opłatę OZE, obowiązek zakupu ciepła wytworzonego w określonych instalacjach oraz z biopłynów, obowiązek operatora systemu dystrybucyjnego gazowego odbioru biogazu lub biogazu rolniczego spełniającego odpowiednie normy.

[2] Krzysztof Dziaduszyński, Michał Tarka, Marcin Trupkiewicz, Kamil Szydłowski, Rozwój odnawialnych źródeł energii w sektorze Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorstw, w tym możliwość zastosowania rozwiązań prosumenckich. Stan obecny i perspektywy rozwoju, 2018, s. 33.

[3] Op. cit., s. 31-32.

[4] Ibidem.

[5] Op. cit. s. 37.

odnawialne źródła energii, redukcja emisji gazów cieplarnianych