Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska

Ustawa z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (dalej „ustawa”) określa zasady ochrony środowiska, wzajemne oddziaływania pomiędzy jego elementami oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności: zasad ustalania warunków ochrony zasobów środowiska, warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska, kosztów korzystania ze środowiska, obowiązki organów administracji w tym zakresie oraz przepisy o odpowiedzialności za naruszenia ustawy i sankcje z tego tytułu. Ustawa w zakresie swojej regulacji stanowi wyraz wdrożenia do polskiego porządku prawnego szeregu regulacji unijnych poruszających problematykę szeroko pojętej ochrony środowiska.

Przez środowisko ustawa rozumie ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej. Zgodnie z przewidzianą w art. 5 ustawy zasadą kompleksowości, ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów.

Ustawa określa ogólne dyrektywy postępowania podmiotów korzystających ze środowiska takie jak zasada prewencji (art. 6 ust. 1) czy zasada przezorności (art. 6 ust. 2), zgodnie z którymi szczególny nacisk kładzie się na zapobieganie zagrożeniom i niekorzystnemu oddziaływaniu na środowisko. W ustawie znajduje swój wyraz również zasada „zanieczyszczający płaci” (art. 7), w myśl której koszty usunięcia skutków zanieczyszczenia środowiska lub zapobiegania możliwemu zanieczyszczeniu ponosi podejmujący takie działania.

Ustawa definiuje politykę ochrony środowiska, określa procedurę uchwalania jej programów oraz określa związek zasad ochrony środowiska z procesem przestrzennego zagospodarowania kraju. Ustawa przewiduje także wymagania odnoszące się do edukacji ekologicznej, badań naukowych z zakresu ochrony środowiska oraz obecności wątków ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w reklamach.

Przepisy szczególne o ochronie zasobów środowiska, w zakresie w jakim nie regulują tego przepisy odrębne, przewidują:

1. Zasady ochrony powietrza, powierzchni ziemi, ochrony przed hałasem i przed polami elektromagnetycznymi, ochronę kopalin, zwierząt oraz roślin, a także zasady ograniczania sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska;
2. Sposoby przeciwdziałania zanieczyszczeniom polegające m. in. na:
   • zapobieganiu lub ograniczaniu wprowadzania do środowiska substancji lub energii poprzez szczegółowe regulacje mające zapewnić ograniczenie emisji wynikających z eksploatacji instalacji lub urządzeń, ograniczenie możliwości i określenie zasad wprowadzania do środowiska wytwarzanej, wykorzystywanej lub transportowanej substancji oraz unormowanie wymogu spełniania przez produkt wymagań ochrony środowiska oraz uregulowanie zasad wytwarzania, opisywania oraz kontroli produktów,
   • ochronie przed zanieczyszczeniami powstającymi w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów oraz określeniu sposobu jej zapewnienia,
   • wprowadzeniu wymogu, aby eksploatacja instalacji powodująca wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi lub wytwarzanie odpadów była dozwolona po uzyskaniu pozwolenia (oraz określenie sytuacji, w których są one wymagane oraz ich rodzajów), uregulowaniu procedury wydawania pozwoleń oraz ich wygaśnięcia, cofnięcia i ograniczenia – z zastrzeżeniem iż dla instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości przewidziano obowiązek uzyskania pozwolenia zintegrowanego,
   • dokonywaniu przeglądów ekologicznych w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko.
3. Dalsze przepisy szczególne dotyczące ochrony środowiska przed awariami polegającymi na zapobieganiu zdarzeniom mogącym je powodować oraz ograniczaniu jej skutków dla ludzi i środowiska (w szczególności obowiązki prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej, obowiązki organów administracji związane z awarią przemysłową oraz regulacje z zakresu współpracy międzynarodowej).

Ustawa reguluje również kwestie opłat za korzystanie za środowiska, administracyjne kary pieniężne (za przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza, naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów oraz za przekroczenie, określonych w decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu lub pozwoleniu poziomów hałasu) jak również zasady ich odraczania, zmniejszania oraz umarzania oraz zasady odpowiedzialności cywilnej, karnej i administracyjnej w ochronie środowiska. Szczególne regulacje przewidziano dla opłaty emisyjnej.

Ustawa zawiera również przepisy ustrojowe ustanawiające organy administracji do spraw ochrony środowiska oraz instytucje ochrony środowiska.

Zakresem ustawy nie są objęte zagadnienia gospodarowania i ochrony wód (zobacz: ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne – Dz. U. 2018 poz. 2268 ze zm.), wytwarzania i gospodarowania odpadami (zobacz: ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach – Dz. U. 2018 poz. 992 ze zm.) oraz zagadnienia udostępniania informacji o środowisku (zobacz: ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko – Dz. U. 2018 poz. 2081 ze zm.).

Ustawą z dnia 3 października 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 190, poz. 1865) Polska dokonała implementacji dyrektywy 1999/94/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 grudnia 1999 r. odnoszącej się do dostępności dla konsumentów informacji o zużyciu paliwa i emisjach CO₂ w odniesieniu do obrotu nowymi samochodami osobowymi (Dz. Urz. WE L 12/16 z 18.01.2000, str. 3) (dalej: „dyrektywa 1999/94/WE”).

Celem dyrektywy 1999/94/WE jest zapewnienie, że informacje dotyczące zużycia paliwa i emisji CO₂ przez nowe samochody osobowe oferowane na sprzedaż lub oddawane w leasing na terenie Unii Europejskiej zostaną udostępnione konsumentom tak, aby mieli oni możliwość dokonania wyboru w oparciu o dostateczną ilość informacji.

Ustawa dokonała zmiany m.in. art. 167, który wcześniej ograniczał się do wymogu, aby produkt był zaopatrzony w informację dotyczącą jego bezpiecznego dla środowiska użytkowania, demontażu, powtórnego wykorzystania lub unieszkodliwienia. Po nowelizacji w art. 167 ust 1 został zawarty wymóg, aby produkt był zaopatrzony w informację dotyczącą zużycia paliw lub materiałów eksploatacyjnych, wielkości emisji związanej z użytkowaniem produktu oraz bezpiecznego dla środowiska użytkowania, demontażu, powtórnego wykorzystania lub unieszkodliwienia produktu.

Oprócz tego w dalszej części art. 167 wprowadzono upoważnienie do wydania rozporządzenia (pierwotnie przez ministra właściwego do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska, potem przez ministra właściwego do spraw środowiska, obecnie przez ministra właściwego do spraw klimatu), w którym określane są m.in. wymagania w zakresie ustalania wielkości zużycia paliw i materiałów eksploatacyjnych lub wielkości emisji związanej z użytkowaniem produktu, w celu zamieszczenia ich w informacji na temat produktu. Zgodnie z dodanym art. 80a reklama i inny rodzaj promocji zawierające informację o produkcie, powinny być czytelne oraz powinny uwzględniać ww. wymagania.

Ponadto w nowym art. 167 ust. 5 nałożono na sprzedawcę obowiązek, aby w miejscu sprzedaży produktów nieodpłatnie udostępnił zestawienie informacji o produktach, które na podstawie dodanego art. 171a organy administracji publicznej corocznie opracowują w celu zapewnienia konsumentom możliwości łatwej oceny cech produktu istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska.

Art. 11 dyrektywy 1999/94/WE zobowiązał państwa członkowskie do ustanowienia kar za złamanie krajowych przepisów przyjętych zgodnie z tą dyrektywą. Z tego względu w art. 348 POŚ przewidziano karę grzywny dla sprzedawcy, który nie zapewni, aby informacja, o której mowa w art. 167 ust. 1 znalazła się w miejscach sprzedaży produktu – w przypadku produktów objętych tym obowiązkiem informacyjnym, lub nie udostępni opracowywanego przez organy administracji zestawienia istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska informacji o produktach.

Aktualizacja 26.10.2020

ochrona środowiska, polityka ochrony środowiska, zrównoważony rozwój