Plaża w rejonie miasta Kołobrzeg, administrowana przez dawny Urząd Morski w Słupsku, obecnie w Szczecinie

Plaża w rejonie miasta Kołobrzeg, administrowana przez dawny Urząd Morski w Słupsku, obecnie w Szczecinie.

Ochrona brzegu o znacznym deficycie osadów piaszczystych, co powoduje jego znaczne narażenie na erozję, przy minimalnej ingerencji w krajobraz.
Wykorzystanie materiałów naturalnych – piasek, kamienie, drewno.

Gospodarka wodna,
Różnorodność biologiczna,
Zdrowie publiczne.

Wzrost poziomu morza
Wzrost intensywności reżimów hydrodynamicznych (fale, prądy) na Morzu Bałtyckim

Stan plaży w Kołobrzegu przed wykonaniem projektu przedstawiono na Fot. 1, z  której wynika, że deficyt osadów piaszczystych wymusił budowę betonowego muru oporowego. Wynikiem takiego postępowania jest wąska plaża i duża, negatywna ingerencja w krajobraz. 

Fot. 1 Wąska plaża i betonowy mur oporowy w Kołobrzegu przed wykonaniem projektu, źródło; materiały d. UM Słupsk

Odbudowa i rozbudowa umocnień brzegu morskiego w Kołobrzegu, o dł. 3 km wykonano w latach 2012–2014. Obejmowała ona odbudowę zniszczonych 35 ostróg brzegowych, budowę progów podwodnych, w odległości około 100–120 m od obecnej linii brzegowej oraz sztucznego zasilania omawianego odcinka brzegu morskiego w ilości ok. 700 tys. m3. 

Progi podwodne mają długości pomiędzy 95,7 a 240 m, szerokości odstępów od 32 do 40 m, a ich szerokość korony wynosi 6,0 m, por. Rys. 1. Zanurzenie korony budowli poniżej średniego poziomu morza wynosi 0,5–0,7 m. Nachylenie skarp progów w części odmorskiej i oglądowej wynosi odpowiednio 1:4 i 1:2. Korpusy progów posadowiono bezpośrednio na dnie, przy czym narzut zasadniczy ułożono na podsypce wyrównującej. Wysokość budowli jest uzależniona od głębokości akwenu i dostosowana do wymaganych rzędnych głębokości wody nad progiem. Narzut kamienny podbudowy umieszczono na geo-włókninie ułożonej bezpośrednio na dnie. Ciężar kamieni stanowiących podbudowę wynosi 50 – 400 kg, natomiast ciężar bloków narzutu zasadniczego 600 – 800 kg. 

Odbudowane 35 ostrogi brzegowe stanowią uzupełniający element systemu ochronnego. Mają one długość od 90,0 do 110,0 m. Wykonane są z pojedynczej palisady drewnianej, z pali o średnicach 30–42 cm i długościach zależnych od głębokości akwenu, tj. 4,00, 5,00, 6,00 i 10,00 m. Po zrealizowaniu prac budowlanych wykonano sztuczne zasilanie od podstawy opaski (muru oporowego) aż do skarpy progu podwodnego tworząc poziomą półkę na rzędnej +2,20 m n.p.m., połogiej skarpy o nachyleniu 1:20 do linii brzegowej i dalej o nachyleniu ok. 1:40 pod wodą. Całkowity koszt wykonanych robót wyniósł 88 mln zł; jest to więc kosztowna, lecz czasem jedynie możliwa metoda ochrony brzegu.

Rys. 1 Schemat rozmieszczenia progów podwodnych i ostróg w Kołobrzegu, źródło: Chuda i Kaczmarek 2018

Wygląd plaży po zakończeniu robót przedstawia Fot. 2. Z wyjątkiem ostróg nie ma tu żadnej bezpośredniej ingerencji w krajobraz. Szerokość plaży ustabilizowała się i wynosi ok. 50 m, stanowiąc znakomitą atrakcję turystyczną. W tym kontekście, ciekawym zagadnieniem naukowym jest ocena wzrostu dochodów miasta Kołobrzeg dzięki powstaniu tak atrakcyjnej infrastruktury turystycznej. Ma to duże znaczenie przy podziale kosztów związanych z utrzymaniem walorów turystycznych plaży (okresowe wykonywanie sztucznych zasilań). Do lipca 2021 r., żadne zasilanie nie było potrzebne. 

Fot. 2 Plaża w Kołobrzegu po wykonaniu robót, maj 2015

Ochrona plaży w Kołobrzegu ( 3 km długości) w skali czasowej co najmniej 50 lat. 

Powstanie wyjątkowo atrakcyjnej infrastruktury turystycznej; baza hotelowa w Kołobrzegu oferuje 44 ośrodki o dobrym i wysokim standardzie, a sezon trwa do późnej jesieni dzięki napływowi dużej liczby turystów z Niemiec (głównie emerytów). 

Stabilizacja procesów erozyjnych na obszarze o strukturalnym deficycie osadów piaszczystych i dużej wartości zaplecza, przy minimalnej ingerencji w krajobraz. Nakłady finansowe należy uznać jako duże (88 mln zł), z czego większość pozyskano ze źródeł EU. Należy oczekiwać, że inwestycja będzie funkcjonować przez okres co najmniej 50 lat.

Podejmowane działania obejmowały wykonanie analiz dokumentacji geologicznej, pól falowo prądowych w rejonie inwestycji, oraz charakterystyk sedymentologicznych osadów piaszczystych budujących plażę w Kołobrzegu. Następnie wykonane zostało modelowanie transportu i migracji osadów oraz ewolucji dna i linii brzegowej na skutek budowy progów i ostróg. Obliczenia te wykonano dla kilku wariantów kierunku podchodzenia falowania, oraz przyjętej wysokości, długości i okresu fali projektowej. Na podstawie wyników modelowania zaproponowano ostateczną konfigurację planowanej inwestycji (odległość progów podwodnych od brzegu, długość poszczególnych progów, szerokość przerw między progami, ilość i rozstaw ostróg między brzegiem a progami, oraz objętość sztucznego zasilania). Po wykonaniu inwestycji wykonywany jest okresowy monitoring plaży i dna, mający na celu obserwację jej skuteczności, planowanie jej utrzymania oraz gromadzenie danych hydro- i morfodynamicznych do celów naukowych.

Główną trudnością, napotkaną na etapie planowania inwestycji był długi i skomplikowany proces decyzyjny, wymagający wielu uzgodnień i pozwoleń. W tym kontekście należy podkreślić pozytywną rolę administracji morskiej – Urzędu Morskiego w Słupsku. Jako najważniejszy interesariusz w strefie brzegowej odegrał on główną rolę w kontaktach z władzami samorządowymi, placówkami naukowymi zaangażowanymi w projekt, firmami budowlanymi realizującymi projekt, oraz z administracją centralną, zapewniającą finansowanie projektu ze środków EU, zapewniając właściwy obieg informacji między zainteresowanymi stronami, oraz pełniąc rolę koordynatora wszystkich powiązanych ze sobą przedsięwzięć. 

Bezcennym doświadczeniem podczas realizacji projektu było wykonanie pierwszej tak dużej instalacji progów podwodnych w Polsce – zdobycie tych niezbędnych doświadczeń zostało wykorzystane przy projektowaniu i realizacji podobnych inwestycji (Ustka, Rowy, Darłowo). 

Realizacja projektu wiązała się z uruchomieniem dużych nakładów finansowych – 88 mln zł, przy wykorzystaniu środków EU. Przewidywany czas życia projektu wynosi minimum 50 lat. Poniesienie wysokich kosztów inwestycji uzasadnia wykonanie studium naukowego polegającego na ocenie jakie dodatkowe wpływy generuje miasto Kołobrzeg korzystając z nowo powstałej infrastruktury. Umożliwi to sprawiedliwe finansowanie kosztów utrzymania inwestycji nie tylko przez administrację morską, lecz również przez zainteresowane władze samorządowe.

Współdziałanie z naturą
Wykorzystanie naturalnych materiałów
Minimalna ingerencja w krajobraz
Minimalne skutki uboczne
Stworzenie atrakcyjnej bazy turystycznej – motoru rozwoju miasta

Polska, Kołobrzeg

Kontakt: Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku, dr hab. inż. Grzegorz Różyński

Organizacje współpracujące: Urząd Morski w Gdyni

Strona internetowa: www.ibwpan.gda.pl

Data realizacji: 2012-2014

Materiały Instytutu Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku, własne i pozyskane w ramach współpracy z d. Urzędem Morskim w Słupsku.

Chuda, M., Kaczmarek, L.M. 2018. Zastosowanie modelu trójwarstwowego do opisu transportu rumowiska w sąsiedztwie progów podwodnych na przykładzie Kołobrzegu. Rocznik Ochrony Środowiska, Tom 20, 2018, 1676-1698. ISSN 1506-X219.

Wydmy, Kołobrzeg, Progi podwodne, Ostrogi, Sztuczne zasilanie na brzegach morskich, Gospodarka wodna, Różnorodność biologiczna, Zdrowie publiczne, Wzrost poziomu morza, Wzrost intensywności reżimów hydrodynamicznych na Morzu Bałtyckim, Morze Bałtyckie, Fale, Sztorm, Prądy morskie