Wydmy w rejonie nasady Półwyspu Helskiego, gdzie występują silne i bardzo silne tendencje erozyjne, obszar administrowany jest przez Urząd Morski w Gdyni
| Informacje | |
|---|---|
| Tytuł praktyki | Wydmy z rdzeniem gabionowym |
| Przykład realizacji | Wydmy w rejonie nasady Półwyspu Helskiego, gdzie występują silne i bardzo silne tendencje erozyjne, obszar administrowany jest przez Urząd Morski w Gdyni |
| Galeria realizacji | |
| Główne cele | Ochrona brzegu o silnych tendencjach erozyjnych przy minimalnej ingerencji w środowisko, wykorzystując zasadę współdziałania z naturą. |
| Sektory | Gospodarka wodna, |
| Główne zagrożenia klimatyczne | Wzrost poziomu morza |
| Główne działania | Schemat wydmy z rdzeniem gabionowym przedstawia rysunek ideowy poniżej.
Rys. 1 Rysunek ideowy wydmy z rdzeniem gabionowym Praktyczna implementacja tej idei przedstawiona jest na fotografiach poniżej.
Fot. 1 Gabiony częściowo pokryte piaskiem w oczekiwaniu na sztuczne zasilanie, Jastrzębia Góra – Ostrowo, 2015 Na Fot. 1 widzimy trzy rzędy gabionów częściowo pokryte piaskiem w wyniku dziłania wiatru. Pełne odtworzenie pasa wydm nastąpi po sztucznyn zasileniu plaży; sytuacja pokazana na tej fotografii dowodzi, że zasilania tego nie wykonano od dość dawna, tak że korona wydmy została pokryta w sposób naturalny gatunkami zdolnymi do przetrwania w trudnych warunków na styku środowiska morskiego i lądowego – Leymus arenarius, Ammophila arenaria.
Fot. 2 Szczegóły konstrukcji gabionów, Jastrzębia Góra – Ostrowo, 2015 Na Fot. 2 widzimy szczegóły konstrukcyjne gabionów. Kamienie utrzymywane są za pomocą drutu cynkowanego, pokrytego szarą powłoką PCW (splot w kształcie sześciokątów). Penetracja wody morskiej pomiędzy kamienie podczas sztormów sprzyja wygaszaniu energii falowania. Trwałość gabionów związana jest z gęstym upakowaniem kamieni, które minimalizuje ich wzajemne ruchy; z czasem może jednak dojść do rozluźnienia upakowania kamieni. Z tego względu dodatkowe zabezpieczenie przed działaniem fal tworzą prawie pionowe kraty z zespawanych prętów ze stali zbrojeniowej o większej średnicy. Ich celem jest większe usztywnienie podłużne całej konstrukcji. Rozwiązanie to ma tę wadę, że korozja takich prętów w warunkach oddziaływania wody morskiej powoduje dość szybką dezintegrację tych dodatkowych zabezpieczeń.
Fot. 3 Szkielet wydmy bez pokrycia piaskiem, Jastrzębia Góra – Ostrowo, 2015 Fot. 3 pokazuje rdzeń sztucznej wydmy oraz materac dolny i górny. Widać, że procesy erozyjne są tu dość intensywne, na co wskazuje brak plaży i odsłonięcie dolnego materaca. Za koroną wydmy widoczna jest gruntowa droga komunikacyjna. Pełna ochrona zostanie osiągnięta dopiero po pokryciu wydmy piaskiem i odbudowie całej plaży. Roboty te wykonano dopiero w roku 2020 piaskiem uzyskanym z pogłębienia i poszerzenia toru podejściowego do portu w Gdyni. |
| Efekty | Ochrona brzegów wydmowych narażonych na silną erozję, m.in. nasada Półwyspu Helskiego (pierwsze 2 km od falochronu wschodniego portu we Władysławowie) oraz odcinek brzegu między końcem klifu na zachód od Jastrzębiej Góry do ujścia rzeki Piaśnicy – głównie rejon Ostrowa. Obszary te administrowane są przez Urząd Morski w Gdyni. Stabilizacja procesów erozyjnych na w/w obszarach przy okresowym sztucznym zasilaniu plaży i wydm i minimalnej ingerencji w naturę i krajobraz. Nakłady finansowe przy realizacji tego typu inwestycji są znaczne; minimalny okres funkcjonowania konstrukcji – ok. 25 lat. |
| Proces wdrażania | Piasek potrzebny do odbudowy wydm pozyskuje się z dna morskiego w ramach prowadzonych prac związanych ze sztucznym zasilaniem plaż. Piasek ten pozyskują pogłębiarki z dna morskiego, z miejsc specjalnie do tego wyznaczonych przez administrację morską i dostarczają go na brzeg pompując mieszaninę wody i piasku. Następnie, w masywie przyszłej wydmy układa się kosze gabionowe, po czym plażę i wydmę ostatecznie formują buldożery. Kosze gabionowe, przed ich umieszczeniem w masywie wydmy, wypełnia się otoczakami o średnicy kilku-kilkunastu cm, zob. Fot. 2. Wykonane w powyższy sposób wydmy zwykle projektuje się na przetrwanie sztormu o prawdopodobieństwie wystąpienia 0,01, czyli raz na sto lat. Nakłady na prace pogłębiarskie i formowanie plaż są wysokie; koszt dostarczenia 1 m3 piasku na plażę wynosi ok. 40 zł przy objętościach sztucznego zasilania rzędu kilkuset tysięcy metrów sześciennych. Przy tego rodzaju kosztach dodatkowe nakłady na wbudowanie koszy gabionowych w korpus wydmy wynoszą kilka procent całkowitych kosztów inwestycji. Prace związane z odbudową wydm zazwyczaj wymagają zaangażowania buldożerów i (lekkich) żurawi samojezdnych przy układaniu koszy i ostatecznym formowaniu wydmy. Dalsze, nieznaczne nakłady potrzebne są w przypadku zatrawiania wydm w celu poprawy lokalnego krajobrazu. Minimalna ingerencja w krajobraz oraz współdziałanie z naturalnie występującymi procesami hydro- i litodynamicznymi (transport osadów przez żywioł morski) są najmocniejszymi elementami proponowanego rozwiązania. W razie potrzeby można też w łatwy sposób dokonać rozbiórki, przeróbki lub niezbędnych uzupełnień takich instalacji w razie ich uszkodzeń. |
| Uzasadnienie dlaczego projekt jest przykladem dobrej praktyki | Współdziałanie z naturą |
| Miejsce realizacji | Polska, Półwysep Helski |
| Metryka działania | Kontakt: Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku, dr hab. inż. Grzegorz Różyński Organizacje współpracujące: Urząd Morski w Gdyni Strona internetowa: www.ibwpan.gda.pl Data realizacji: 2000-2020 Lokalizacja projektu: nasada Półwyspu Helskiego od wschodniego falochronu portu we Władysławowie, odcinek brzegu na zachód od klifu w Jastrzębiej Górze do Ostrowa. |
| Literatura | Materiały IBW PAN: własne i pozyskane w ramach współpracy z Urzędem Morskim w Gdyni. |
| Słowa kluczowe | Wydmy, Półwysep Helski, Jastrzębia Góra, Ostrowo, Gospodarka wodna, Różnorodność biologiczna, Zdrowie publiczne, Wzrost poziomu morza, Wzrost intensywności reżimów hydrodynamicznych na Morzu Bałtyckim, Morze Bałtyckie, Fale, Sztorm, Prądy morskie, Gabiony |
