Jak zmienia się lato w Polsce?
Zmiany klimatu najczęściej kojarzą się z globalnym ociepleniem. Obok debat naukowych na temat przyczyn i skutków obserwowanych zmian warto się zastanowić nad wpływem globalnego ocieplenie na naszą codzienność. Jakich temperatur możemy się spodziewać w okresie letnim w warunkach przyszłego klimatu? Czy będzie bardziej gorąco?
Czym jest „fala upałów”?
W mowie potocznej często używamy określenia „fale upałów” – jednak, aby móc porównywać takie zdarzenia i mówić o występowaniu trendów, niezbędna jest odpowiednia definicja. Polscy klimatolodzy przyjmują tu, że z falą upałów mamy do czynienia, gdy przez przynajmniej trzy kolejne dni notowano przekroczenia temperatury 30°C – i w takim sensie będziemy mówić tu o falach upałów.
W drugiej połowie XX w. i na początku XXI w. aż 90% fal upałów występowało w miesiącach wakacyjnych. Średnio, dla całego kraju pojawiały się raz na dwa lata, najczęściej w centralnej części Polski, najrzadziej natomiast w górach. W ponad połowie przypadków fale upałów trwały od 3 do 5 dni, a okresy dłuższe niż 16 dni wystąpiły dwukrotnie – w 1994 i 2015 roku. W tym drugim przypadku na stacji w Słubicach odnotowano rekordowo długą falę upałów, trwającą aż 31 dni. Zjawisko to wiąże się zazwyczaj z napływem gorących mas powietrza znad Afryki i typową dla letniego wyżu bezchmurną pogodą.
Coraz cieplej …
Oprócz fal upałów analizie poddawane są także inne wskaźniki klimatyczne, jak liczba dni gorących (najwyższa temperatura w ciągu doby powyżej 25⁰C), liczba dni upalnych (najwyższa temperatura w ciągu doby powyżej 30⁰C) czy liczba nocy tropikalnych (najniższa temperatura w ciągu doby powyżej 20⁰C). Na ich podstawie możemy stwierdzić, że okresy letnie są coraz cieplejsze – np. w ostatnim 30-leciu średnia liczba dni upalnych w Polsce wzrosła o około 5 dni. Średnia temperatura w miesiącach letnich czerwiec-lipiec-sierpień również zwiększyła się o około 2-3oC.
Próba odpowiedzi na pytanie o temperatury w okresie letnim w przyszłości, podobnie jak o trendy jakichkolwiek zjawisk klimatycznych, jest niezwykle trudnym zadaniem, gdyż jest to uzależnione od drogi rozwoju ekonomicznego i technologicznego nie tylko w Polsce i Europie – ale w ujęciu globalnym. Naukowcy z Instytutu Ochrony Środowiska, w ramach projektu „Baza Wiedzy (…)” przedstawiają projekcje klimatyczne dla Polski rozważając dwa warianty przyszłości – ścieżkę rozwoju zrównoważonego (RCP4.5) i scenariusz zakładający utrzymanie technologii opartych o spalanie paliw kopalnych (RCP8.5).
Według scenariusza umiarkowanego liczba dni gorących wzrośnie z 35 dni do 44 dni, a liczba dni upalnych w roku 2100 ulegnie podwojeniu w stosunku do bieżącej dekady, chociaż długość fal upałów wzrośnie nieznacznie. W scenariuszu zbliżonym do aktualnej ścieżki rozwoju (RCP 8.5) prognozowane są bardziej znaczące wzrosty temperatur okresu letniego. W horyzoncie do 2100 roku liczba dni gorących wzrośnie z 35 do około 65 dni, liczba dni upalnych się potroi, a fale upałów będą dłuższe i będą występować częściej. W drugiej połowie stulecia zwiększy się również liczba nocy tropikalnych.
Za gorąco!
Nie ma wątpliwości, że globalne ocieplenie wpłynie na pogodowe ekstrema. Zarówno w scenariuszu umiarkowanym jak i dla aktualnej ścieżki rozwoju w drugiej połowie naszego stulecia regionalne modele klimatu prognozują wzrost ilości i długości fal upałów. Czy jednak wzrost temperatur w okresie letnim oznacza po prostu słoneczne wakacje na plaży?
Niestety, wysokie temperatury w okresie letnim niosą ze sobą szereg zagrożeń – od problemów suszy dla rolnictwa, zagrożenia pożarami, ograniczonych zasobów wodnych dla energetyki i przemysłu, po negatywne skutki zdrowotne zwłaszcza w przypadku osób starszych.
Jeśli chcesz zobaczyć, jak może zmieniać się klimat w twojej lokalizacji, sprawdź na: https://klimada2.ios.gov.pl/klimat-scenariusze/