CRED Auto Draft 33159c4fa5c3506bd9b2750c8c4dea6f
| Informacje | |
|---|---|
| Nazwa | Omówienie wyroku Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości Narodu Argentyńskiego z dnia 4 czerwca 2019 r. w sprawie Barrick Exploraciones Argentina S.A. i in. przeciwko Państwu Narodowemu o stwierdzenie niekonstytucyjności ustawy o lodowcach |
| Słowa kluczowe | ochrona lodowców, dostęp do wody, przemysł górniczy a ochrona środowiska |
| Link | http://sjconsulta.csjn.gov.ar/sjconsulta/documentos/verDocumentoByIdLinksJSP.html?idDocumento=7527102&cache=1563872214726 |
| Opis | Wyrok Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości Narodu Argentyńskiego z dnia 4 czerwca 2019 r. w sprawie Barrick Exploraciones Argentina S.A. i in. przeciwko Państwu Narodowemu o stwierdzenie niekonstytucyjności ustawy o lodowcach *Przedstawione opracowanie zostało przygotowane na podstawie oficjalnych materiałów dotyczących wyroku, które udostępnił Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości Narodu Argentyńskiego na poniższych stronach internetowych: Szczególne podziękowania składam Pani Jolancie Wilomskiej za przetłumaczenie z języka hiszpańskiego powyższych materiałów. Wprowadzenie Wyrok Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości Narodu Argentyńskiego w sprawie Barrick Exploraciones Argentina dotyczy jednego z podstawowych i wciąż aktualnych problemów z dziedziny zmian klimatu, jakim jest wpływ działalności przemysłowej na stan środowiska naturalnego. Ogólnie rzecz biorąc sprawę zapoczątkowała skarga argentyńskiej spółki górniczej o stwierdzenie niekonstytucyjności ustawy z 2010 r. „o lodowcach” (Ley Nº 26.639 – Régimen de Presupuestos Mínimos para la Preservación de los Glaciares y del Ambiente Periglacial, zob. http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/anexos/170000-174999/174117/norma.htm).Główny cel tego aktu prawnego polega na ochronie lodowców jako dobra publicznego, z kolei związane z nim cele dodatkowe dotyczą zapewnienia dostępu do wody dla ludności i sektora rolniczego, utrzymywania różnorodności biologicznej, a także zachowania lodowców jako obiektu badań naukowych i atrakcji turystycznych. Spółka górnicza w swojej skardze przedstawiła następujące zastrzeżenia wobec ustawy o lodowcach:
Trybunał nie uwzględnił żadnego z powyższych zarzutów, nie dopatrzył się niezgodności ustawy o lodowcach z Konstytucją i dlatego oddalił skargę spółki górniczej. Ponadto Trybunał podkreślił, że spółka górnicza nie wykazała żadnych szkód dla swojej działalności spowodowanych obowiązywaniem ustawy o lodowcach, ani braku możliwości jej dalszego prowadzenia. Bezpośredni i główny skutek wyroku Trybunału polegał więc na utrzymaniu dotychczasowej ochrony prawnej i ograniczeń w prowadzeniu działalności przez przedsiębiorstwa górnicze, jakie wynikają z ustawy o lodowcach. Wyrok Trybunału porusza różne kwestie legislacyjne i formalne, interesujące skądinąd dla prawników, ale mniej istotne z punktu widzenia samej problematyki kolizji interesów przemysłu z wymaganiami ochrony środowiska naturalnego i dlatego pozostawione zostaną na marginesie. Kluczowe natomiast z perspektywy ingerencji przemysłu w środowisko naturalne okazały się poglądy Trybunału na temat znaczenia ochrony środowiska naturalnego jako takiego i ochrony lodowców, w szczególności dostępu do wody pitnej dla ludności, a także szerszego ujęcia relacji między interesami jednostek lub przedsiębiorców a ochroną środowiska naturalnego; zostały one omówione poniżej. Warto jeszcze na początku podkreślić, że Trybunał nie przyjął żadnego ze skrajnych stanowisk, ale szukał wyjścia kompromisowego. Nie stwierdził bowiem, że ochrona lodowców zupełnie wyklucza prowadzenie działalności górniczej, ani też przeciwnie, że przemysł górniczy może rozrastać się niezależnie od negatywnego wpływu na lodowce i środowisko naturalne. Główną myśl wyroku można odczytać jako potrzebę należytego uwzględniania i ważenia celów ochrony lodowców i środowiska naturalnego, interesów państwowych, interesów lokalnych, a także interesów przemysłu górniczego. Trybunał, chociaż kilkukrotnie zaakcentował szczególną wartość lodowców dla mieszkańców okolicznych regionów, całego państwa, a nawet całej planety Ziemi, to nie stwierdził, że ochrona lodowców zawsze będzie miała pierwszeństwo w razie konfliktu z innymi interesami. Ochrona środowiska naturalnego, lodowców i dostępu do wody Z wyroku Trybunału wynika, że środowisko naturalne jest dobrem zbiorowym (wspólnym), niepodzielnym, z którego korzysta wspólnota ludzi. Dlatego też korzystanie z jego zasobów nie może być podporządkowane tylko zaspokajaniu interesów przedsiębiorstw przemysłowych. Podobnie środowisko naturalne nie może być traktowane jako przedmiot, wobec którego człowiek wykonuje swoją władzę jak właściciel. Poglądy Trybunału o znaczeniu środowiska naturalnego znalazły następnie odbicie w stwierdzeniach dotyczących ochrony lodowców i związanym z nią dostępem do wody. Trybunał zauważył, że działalność człowieka, np. realizowana w ramach przedsiębiorstw górniczych, nieuchronnie wpływa na środowisko naturalne, w tym również na stan lodowców, które pełnią bardzo ważną rolę ponieważ są źródłem wody pitnej dla ludności. Ingerencja człowieka w środowisko naturalne powinna zatem być oceniana przez władze z uwzględnieniem przede wszystkim faktu, że środowisko naturalne jest dobrem o charakterze zbiorowym, a także zrównoważonego podejścia do wchodzących w grę celów i interesów, jak również konsekwencji, jakie w przyszłości przyniosą podejmowane obecnie decyzje co do takiej ingerencji. Podążając w tym kierunku Trybunał wyjaśnił, że ochrona prawna rozciągająca się na dostęp do wody pitnej zapewnianej przez lodowce, nie może z góry zakładać nadrzędności interesów prywatnych lub państwowych, ale musi je skonfrontować z celami i interesami stojącymi za ochroną środowiska naturalnego. Trybunał odniósł się również do współpracy pomiędzy władzami federalnymi a lokalnymi w zakresie tak złożonego zadania, jak ochrona lodowców w związku z działalnością przedsiębiorstw górniczych. Zdaniem Trybunału powinna ona opierać się na dialogu władz, w którym należycie będą poszanowane założenia ustawy o lodowcach dotyczące relacji pomiędzy działalnością przedsiębiorstw górniczych – bardzo intensywną i rozległą w niektórych rejonach kraju – a ochroną lodowców dostarczających wodę dla całej planety. Jednocześnie Trybunał zdaje się przenosić ciężar troski o stan lodowców w większym stopniu na władze federalne niż na władze lokalne, przy czym wyraźnie zastrzegł, że władze lokalne nie mogą na zasadzie wyłączności decydować o rozwiązywaniu skomplikowanych problemów, gdzie w grę wchodzą różnorodne i częściowo kolidujące ze sobą interesy państwowe, lokalne, a także interesy przedsiębiorstw górniczych i wymagania ochrony środowiska naturalnego. Ostatni już z wątków poruszonych w wyroku Trybunału, który warto w tym miejscu odnotować dotyczył forum, na którym powinny być rozstrzygane problemy dotyczące ingerencji sektora górniczego w środowisko naturalne, a w szczególności w stan lodowców. Otóż Trybunał wyraził przekonanie, że właściwym forum do analizowania tego rodzaju problemów, proponowania różnych sposobów ich rozwiązywania i wybierania tych właściwych, jest proces legislacyjny służący do przyjmowania aktów prawnych. Władzy ustawodawczej przysługuje zatem pierwszeństwo w wyważeniu kolidujących interesów, tak aby urzeczywistnić dialog władz federalnych i lokalnych, a dopiero jako ostateczność Trybunał uznał sądową kontrolę konstytucyjności aktów będących efektami procesu legislacyjnego. Uwagi końcowe Od strony zapewnienia praktycznej ochrony środowiska naturalnego, w tym ochrony lodowców i dostępu do wody, wyrok Trybunału zasługuje z całą pewnością na aprobatę, bowiem odmawiając unieważnienia przepisów ustawy o lodowcach Trybunał postawił barierę dla głębszej ingerencji przedsiębiorstw górniczych w środowisko naturalne. Dotychczasowe warunki i ograniczenia dla prowadzenia działalności górniczej, które przewiduje ustawa o lodowcach pozostały w mocy. W tym sensie można powiedzieć, że lodowce zostały ocalone, a dostęp do wody pitnej zapewniony. Trzeba jednak zauważyć, że bariera nie jest całkowicie szczelna i niewzruszalna, Trybunał przecież nie stwierdził, że konstytucja lub ustawa o lodowcach w ogóle nie pozwalają na rozwój sektora górniczego kosztem osłabienia ochrony lodowców, ale że władze federalne i lokalne powinny na drodze dialogu brać uwagę zarówno dobro wspólne jakim jest środowisko naturalne, jak i interesy przedsiębiorstw górniczych. Przyszłość zapewne pokaże rezultaty tego dialogu. Opracował: Konrad Łuczak Więcej na temat okoliczności wydania wyroku i jego możliwych skutków: https://www.rp.pl/Ekologia/190619822-Precedensowy-wyrok-lodowiec-wazniejszy-niz-zloto.html |
| Rodzaj |